Op maandag 9 mei startte de archeologische opgraving bij de Onstaborg in Sauwerd. Tijdens het vooronderzoek deden onze vrijwilligers alleen al met metaaldetectors 188 vondsten! De Onstaborg vormde vanaf de 14e eeuw het onderkomen van de familie Onsta en is regelmatig betrokken geweest bij conflicten.
Hieronder tonen onze archeologen dagelijks hun mooiste vondst. De vondsten worden aan het eind van elke dag toegevoegd.
Een paar dagen geleden deden we tijdens de opgraving een unieke vondst: een prachtige gouden pronkring. De ring is gemaakt van gewikkeld gouddraad in een soort opengewerkte touwvorm. Doorboorde parels en zeer fijne kleine zettingen met een donkere edelsteen wisselen elkaar daarbij af. Nader onderzoek zal moeten vaststellen welke stenen het kunnen zijn!
We hebben de vraag bij verschillende experts uitstaan en we zijn op zoek naar parallellen om de ring van een datering te kunnen voorzien. Een zeer vroege datering in de 14e of 15e eeuw zou mogelijk kunnen zijn. Wordt vervolgd!
De kogel betreft een 54 kg zwaar exemplaar met een diameter van 35 cm. De kogel is vroeger hoogstwaarschijnlijk afgeworpen met een blijde of een trebuchet. Dit is een soort middeleeuwse slingerkatapult waarmee stenen konden worden geslingerd richting bijvoorbeeld een setje Steenhuizen van de familie Onsta in 1399. Hoe tof is het dat we deze vondst doen op de laatste dag van het veldwerk!
De vondst van de dag is een zilveren penning van Otto II. Op de voorzijde zien we een adelaar en op de keerzijde een leeuw. De penning is tussen 1256 en 1271 geslagen in Nijmegen.
We vonden een grote eiken balk van iets meer dan 3 meter lengte, wat deel uit heeft gemaakt van een constructie. De balk lag in een oudere fase van het grachtsysteem, dat halverwege de oostzijde van het terrein ook een bocht naar het westen maakt. Mogelijk is dit een van de grachten die op de kaart van Haubois te zien is. Deze bijzondere vondst kan een belangrijk puzzelstukje in het onderzoek zijn.
De vondst van de dag is een prachtig muntgewicht. Muntgewichten werden vroeger gebruikt om te kunnen controleren of de munt wel van voldoende gewicht was. Munten bestonden uit edelmetaal zoals zilver en goud en hadden dus verschillende gewichten. Afhankelijk van waar, door wie of welke stad ze uitgaf, met een muntgewicht kon men nagaan of de munt niet te licht was en je dus te weinig betaald kreeg. De afbeelding op het gewicht gaf aan welke munt gewogen kon worden.
Vandaag vonden we een bal, gemaakt van steengoed aardewerk. Deze bal is vroeger waarschijnlijk gebruikt als stop op een (bier)kruik en stamt uit de 18e eeuw.
De bovenste laag van de grachtdemping bestaat uit afgeschoven wierdegrond. Hierin vinden we veel oud materiaal, onder andere veel aardewerk. De foto laat een aantal voorbeelden zien. Van links naar rechts zie je randscherven uit de late ijzertijd, vroeg-Romeinse tijd (1e eeuw), laat-Romeinse tijd/overgang naar vroege middeleeuwen en vroege middeleeuwen. Uit de vondsten blijkt dat de wierde van Sauwerd dus al vanaf de ijzertijd dateert.
Vanmorgen vonden we in de demping van de gracht dit vrij grote loden object. Het is cilindervormig met beschadigingen aan de boven- en onderkant. De functie is niet precies bekend: het zou een (contra)gewicht kunnen zijn en in dit geval dateert het object uit de periode 1600-1900. Een andere (spannender) mogelijkheid is dat het hier gaat om een loden haakbuskogel en in dit geval dateert het object uit de late middeleeuwen. Een functie als haakbuskogel zou ook de beschadigingen aan het object kunnen verklaren. Er zijn meerdere dergelijke objecten bij het onderzoek gevonden tot nu toe, maar dit is wel een behoorlijk groot en zwaar exemplaar.
We vonden vandaag een bikkel met loodvulling, onderdeel van het (kinder)spel bikkelen. De bikkel betreft een koot van dierenbot waarin een gaatje is gemaakt om hem te vullen met lood en dus te verzwaren. De datering is onbekend, maar in onze contreien wordt vaak een datering vanaf de late middeleeuwen gehanteerd. Het spel wordt al vanaf de klassieke oudheid gespeeld.
In de grachtvulling vonden we vandaag een 17e eeuwse zilveren munt (Arendschelling) uit Kampen. Deze munten waren vroeger zes stuivers waard. Op het voorbeeld hiernaast zien we onderaan twee foto's van de aangetroffen munt en bovenaan de oorspronkelijke staat van de munt.
Als vondst van de dag hebben onze archeologen vandaag gekozen voor een mooi profiel van de doorsnede van de gracht rond de voormalige borg. De onderste lagen betreffen grachtvullingen, de bovenste dempingslagen. De gracht is ingegraven in kwelder (grijze laag onderin profiel). Dit is maar de rand van de gracht, de totale breedte was veel meer, mogelijk wel 20 meter.
Vandaag troffelden jong en oud mee. Uit de grond kwam een Liard van Ferdinand van Beieren uit het bisdom Luik. De munt is geslagen in de 17e eeuw. Een Liard is vergelijkbaar met een oord, een dubbele duit. Een leuk feitje is dat het wapenschild net als het wapen van de familie Onsta een leeuw bevat. Aan de rechterkant van de munt zien we de naam van Ferdinand staan.
Vandaag een nieuwe vondst, of beter gezegd, spoor van de dag. We vonden een fraaie paalkuil onder de gracht. Hoort het bij de gracht of is het een spoor van de aanleg van de gracht? Is het een staander van een steiger of hoort het bij een bruggetje? Het spoor bevindt zich onder de noordpijl en tekent zich grijs af in de lichtgrijze natuurlijke klei.
Vandaag weer een metaalvondst. We vonden een deel van een keurlood (lakenlood) met op de ene zijde het wapen van Groningen en Ommeland. De dubbelkoppige adelaars staan voor de stad Groningen en de banden met hartjes (of pompebladen) symboliseren de Ommelanden. Op de keerzijde staan de cijfers 6 en 0. Het zou mogelijk om een deel van een jaartal kunnen gaan.
Vandaag vonden we een vrijwel complete waterkruik van steengoed. De waterkruik is een mooi bol exemplaar waarvan alleen de oren ontbreken. Een superblije Maaike troffelde de kruik op.
Uit de grond kwamen vandaag twee prachtige slijpstenen tevoorschijn. Vooral het rechter exemplaar is bijzonder fraai met een diepe inkeping, ontstaan door het veelvuldig slijpen van ijzeren gereedschap of messen.
Vandaag vonden onze archeologen een fragment van een grafsteen. De letters 'ERE' behoren mogelijk tot het woord 'Here' en het lijkt erop dat er een deel van een jaartal te zien is (waarschijnlijk 16..). De grafsteen is gemaakt van Belgisch hardsteen en is in de oostelijke gracht aan de voet van de voormalige middeleeuwse kerk aangetroffen. Het is waarschijnlijk in de gracht terechtgekomen bij het delven van de graven op het aangrenzende kerkhof.
Vandaag vonden we een schitterende tap/schenkkraan met een fraaie zeemeermin bovenop. De kraan is hol en heeft aan de voorzijde van de meermin twee gaten, waar als de kraan gekanteld wordt, een vloeistof uitgegoten kan worden.
De vondst van de dag is een fraaie versierde scherf uit de Romeinse tijd. Het borgterrein is onderdeel van de Wierde van Sauwerd. Af en toe vinden we tussen de vondsten die bij de borg of het steenhuis horen ook artefacten die ouder zijn. Zo ook deze lokaal geproduceerde Romeinse wandscherf met zeer fraaie decoratie.
Vandaag vonden we een aantal Goudse pijpenkoppen met steel en fraaie hielmerken.
Soms komen er prachtige pareltjes onder een roestkorst vandaan. Bij de vondstverwerking van kwetsbaar vondstmateriaal vonden we vandaag een mooi versierde beslagplaat met vijf puntige sterren.
Vandaag kwam uit de humeuze bodem van de oude gracht een leren kinderschoen tevoorschijn. Eerst vonden we de zool waarop al euforisch werd gereageerd. Na het maken van deze foto werden ook andere delen van het schoentje gevonden. Kinderschoenen werden vroeger alleen gedragen door de gegoede burgerij. Wie weet of en welk Onsta-kind dit schoentje heeft gedragen?
De vondst van de dag is een mooi gedecoreerde hanger. In het midden van de hanger is een bijzondere opening te zien. Mogelijk is dit een sleutelgat.
Vandaag is de opgraving van start gegaan. Onze archeologen vonden hierbij een dubbele duit met een tekening van een Fries edelman. Op de munt staat aan de linkerkant de letter F en aan de rechtkant een O. De Friese oord was een provinciale munteenheid in Friesland. Nadat de munt is schoongemaakt kunnen we de datering vaststellen.
Sinds de zomer van 2024 voeren we archeologisch onderzoek uit aan de Lagestraat in Loppersum (provincie Groningen). Een drietal woningen is gesloopt en wordt versterkt en aardbevingsbestendig gemaakt. Inmiddels hebben we twee opgravingen uitgevoerd (nummers 6 en 10) en in november volgt de derde opgraving (nummer 34). Direct onder de verwijderde betonvloer begon de historie al: we troffen daar resten van eerdere bebouwing aan zoals funderingen en kelders, maar ook vondstrijke waterputten en afvalkuilen. De opgravingen aan de Lagestraat vormen dan ook een belangrijke bijdrage over onze kennis van de Lopperse geschiedenis.
Avermieden is een innovatief project dat gericht is op het oplossen van de netcongestie in Groningen. Sinds 2019 werken Novar en Emmett Green actief aan de ontwikkeling van dit private elektriciteitsnetwerk, bestaande uit een transformatorstation en een ondergrondse kabelverbinding die aansluit op het hoogspanningsstation in Meeden. MUG Ingenieursbureau draagt bij aan het vergunningenmanagement, ontwerp, omgevingsmanagement en verschillende onderzoeken. Daarnaast begeleiden we de aannemers in de realisatie.
Aan de Oude Dijk 2 in Bedum stond tot 2023 een oude woonboerderij met een veeschuur. Door ernstige aardbevingsschade moest de boerderij van Tuinderij Klein Alma worden afgebroken. Na de sloop is er archeologisch onderzoek uitgevoerd en zijn er vele bijzondere ontdekkingen gedaan, waaronder een 13e-eeuwse waterput en een massadierengraf. Vanaf 23 mei 2024 zijn een deel van de bijzondere vondsten gratis te bekijken in de bibliotheek in Bedum.
In Onderdendam voeren we archeologisch onderzoek uit op landgoed Oudebosch. Vorig jaar verwoestte een brand de aangebouwde schuur en voordat deze herbouwd kan worden onderzoeken wij de bodem op vondsten. Inmiddels is al wel zeker dat zich daar heel bijzondere vondsten bevinden.
Aan de Van Houtenlaan in Groningen stond tot 2018 een zusterflat die bij het voormalig Rooms Katholiek Ziekenhuis hoorde. Nu de flat gesloopt is voeren wij archeologisch onderzoek uit zodat het terrein klaargemaakt kan worden voor bebouwing. Tot grote verrassing troffen we hier middeleeuwse sporen van de eerste bewoning van Helpman aan.
In Ten Post werken we aan een archeologische opgraving en onderzoeken wij de fundamenten van een oude woning. We legden een deel van een 16e-eeuwse gedempte sloot bloot en vonden een 17e-eeuwse waterput die verbonden is met een raadselachtige onderaardse ruimte.
