4 december | Laatste vondst: complete pot van Driesum-aardewerk

Vandaag is het laatste veldwerk verricht in Adorp. Hiermee komt de opgraving na drie jaar ten einde. Als afscheid laten we nog een vondst zien die eind vorige week uit een diepe waterput kwam. Het gaat om een waterput waar we tijdens het couperen de rand tegenkwamen van een middelgrote pot. Deze rand is te zien in het midden van de waterput.

Tijdens het uitspitten van het spoor bleek het om een complete pot te gaan! Om te voorkomen dat hij kapot zou vriezen in de container, heeft een van de medewerkers hem thuis bewaard en gelijk gewassen. Vandaag heeft hij hem weer meegenomen. Omdat hij is gewassen kon gelijk het soort aardewerk worden bepaald. Het is een pot van het zogeheten ‘Driesum-aardewerk’ en van een type dat vooral voorkwam tussen 150 en 300 n.C. Met deze mooie vondst sluiten we het veldwerk af.

1 december | Winterse luchten

Afgelopen tijd was het nat en koud, maar ondanks dat zien we prachtige winterse luchten. We zitten in het laatste gedeelte van de opgraving en we hebben nog een waterput en paalsporen met houten paalrestanten te gaan.

Vanaf volgende week schaven we het laatste stuk profiel op en verrichten we de laatste onderzoeken. Daarna is het veldwerk in Adorp afgerond en beginnen we met de uitwerking van de opgraving.

30 november | Randscherf met restant touw

Een mooie vondst vandaag! Onderin een waterput vonden we een randscherf van een middelgrote pot met het restant van een touw om de hals. Op basis van de vondsten uit deze waterput dateert de scherf uit de 1e eeuw n.C. Dat betekent dat dit stukje touw om en nabij zo’n 2000 jaar oud is. Op de eerste foto zie je de contouren van de waterput, waarvan we de hoger gelegen delen al eerder opgegroeven. Op de tweede en derde foto zie je hoe we de randscherf vonden met het stukje touw.

13 november | Complete pot

Vanmiddag vonden we een vrijwel compleet potje. Hij is aangetroffen in een sloot die waarschijnlijk in de 1e eeuw n.C. is gedempt.

9 november | Piramidevormig weefgewicht

Vandaag vonden we een bijna compleet piramidevormig weefgewicht! Gewichten met een dergelijke vorm dateren meestal uit de Romeinse tijd. Op de plek waar oorspronkelijk de doorboring zat, is het topje van het weefgewicht vroeger afgebroken.

Weefgewichten dienden om het verticale draadwerk in een weefgetouw aan te spannen. Door deze vondst zijn we weer een stukje wijzer: op de wierde werd vroeger textiel gefabriceerd. Op de foto’s zie je een zij- en bovenaanzicht.

7 november | Waterput

Vanmiddag vonden we een waterput die deels doorsneden werd door een latere greppel. Tijdens het couperen bleek de vulling van de waterput vol te zitten met botresten en aardewerk, waaronder de bodem van een middelgrote pot. Morgen leggen we hier een nieuw vlak aan ter hoogte van de onderkant van deze coupe. Vanaf daar gaan we dan verder met het couperen van de waterput.

27 oktober | Kies van een hond

Momenteel zijn we één van de werkputten aan het afwerken. Afgelopen week zijn we druk beziggeweest met het uittroffelen van de lagen in het profiel voor vondsten. Behalve veel aardewerk komen we ook botresten tegen, waaronder een kies. De kies is van een grote hond die waarschijnlijk rond het begin van de jaartelling op de wierde rondliep.

19 oktober | Fragmenten aardewerk

Naast de bijzondere vondsten zoals paalsporen (met soms nog houten paalrestanten), mantelspelden, menselijke resten en complete potten, vinden we de meeste dagen vooral heel veel fragmenten van bot- en aardewerk terug in de archeologische lagen. Hoewel die misschien schril lijken af te steken tegenover de ‘bijzondere vondsten’, zijn ze wel heel belangrijk voor het onderzoek naar de geschiedenis van de wierde. Daarom vandaag kort iets over een zo’n scherf.

Hoewel het gaat om een klein fragment bevat deze scherf enkele kenmerken waardoor hij helpt om het met klei gevulde paalspoor te dateren waaruit hij afkomstig is. Een van de eerste kenmerken is het baksel. In dit geval gaat het om een matig harde scherf die gemagerd is met steengruis en een lichtgekleurd oppervlak heeft. Deze combinatie van kenmerken komt veel voor bij aardewerk uit Friesland en Groningen van de 4e eeuw tot de 2e eeuw v.C., maar komt ook wel in enkele latere perioden voor.

Gelukkig bevat deze scherf ook een dateerbare versiering in de vorm van zogeheten ‘cannelures’. Dat zijn horizontale groeven die vooraf aan het bakken op de hals of hals/schouderovergang werden aangebracht. Deze versiering is vooral typerend voor aardewerk van het einde van de 5e eeuw tot in de 2e eeuw v.C. Op basis van deze gegevens is het daarmee zeer waarschijnlijk dat de pot waar deze scherf van afkomstig is tussen de 4e eeuw en de 2e eeuw v.C. gemaakt is. Op deze manier konden we vorige week dan ook al in het veld een voorlopige datering geven aan het paalspoor en daarmee aan het gebouw waar het oorspronkelijk deel van uitmaakte. Interessant detail aan de scherf zijn de verticale groefjes binnen de cannelures. Dit wordt zelden aangetroffen want meestal zijn de cannelures glad.

12 oktober | Extra paalsporen

Vandaag vonden we nog meer paalsporen naast de plek waar we gisteren hebben gegraven. De paalsporen tekenen grijs af in een licht gekleurde kwelder (foto 1). Tijdens het couperen, kwamen we onderin een van die sporen ook nog een houten paalrestant tegen (foto 2). Op de foto zie je twee paalsporen in een coupe,  waarbij we in de linker coupe een restant van een houten paal vonden. Na het fotograferen en tekenen van de coupe is het paalrestant eruit gehaald. Op de foto houdt Wim de houten punt vast die van de houten paal is overgebleven.

Op basis van de stratigrafie en enkele aardewerkvondsten kunnen we deze paalsporen, die zeer waarschijnlijk van meerdere, opvolgende boerderijen zijn, globaal dateren tussen de 4e eeuw v.C. en de 2e eeuw v. C. Later, tijdens het uitwerken van de opgraving, kunnen we ze hopelijk preciezer dateren.

11 oktober | Paalsporen

Vandaag zijn in het aangelegde vlak meerdere sporen gezien van mogelijke palen. Op de foto links zijn twee van onze archeologen bezig met het couperen van die sporen. Om de werkelijke aard van het spoor te bepalen graven zij een sleuf door het grondspoor. Een van onze archeologen is hier bezig met het laatste (mogelijke) paalspoor.

De foto rechts is een paar uur later genomen en de paalsporen zijn nu duidelijk zichtbaar. Op basis van de onderlinge oriëntatie en de aard van de vulling gaat het om paalsporen van minstens twee gebouwen. Zeer waarschijnlijk van een huis en een latere opvolger gezien de afmetingen van sommige van de gecoupeerde sporen (ca. 75-90 cm diep).

10 oktober | Profielen

Naast het aanleggen van vlakken zijn we ook al bezig met profielen waar verdiept is tot slootdiepte. Profielen worden opgeschaafd en dan eerst gefotografeerd zonder kraslijnen om de twee meter. Op de foto links zie je een overzichtsfoto. Vervolgens worden de grondsporen ingekrast en wordt het profiel opnieuw gefotografeerd, zie foto rechts. Nadat de foto’s zijn gemaakt wordt het profiel getekend op papier.

Van onderen naar boven (globaal):

• Licht- en geelgrijs: kwelder
• Bruingrijze cirkel: waterput
• Grijsbruine lagen daaromheen: mestige lagen
• Bruingrijze en grijze lagen daarboven: vuile terplagen
• Licht- en geelgrijze lagen: schone ophogingslagen
• Bruingrijze laag bovenin: de huidige bouwvoor

9 oktober 2023 | Schijffibula

In de hoger gelegen wierdelagen vonden we vandaag deze fibula. De mantelspeld is een Romeinse schijffibula, gemaakt van een koperlegering (brons) en dateert uit de 2e eeuw n.C. De linker foto laat de bovenkant zien, de rechter de onderkant. Op de tekening zie je hoe de schijffibula er onder het vuil uitziet.

10 november 2022 | Archeologisch onderzoek volgend jaar weer van start

Vandaag delen we voorlopig de laatste update. De opgraving wordt nu verder winterklaar gemaakt en afgedekt.

8 november | Micromorfologisch onderzoek

Vandaag namen we monsters voor het micromorfologisch onderzoek. Het gaat in dit geval om de overgang van de naturlijke kwelder naar de onderste lagen van de wierde. In het lab worden de bakjes met grond in hars gezet. Na uitharden van de grond wordt het bakje verwijderd en wordt een dun slijpplaatje gemaakt van de inhoud. Dat slijpplaatje wordt dan microscopisch onderzocht om op die manier te achterhalen of de grond uit een bepaalde laag natuurlijk afgezet is, vertrapt is of geploegd is. Eventueel kan ook aanvullend onderzoek worden verricht aan de minerale opbouw en de aard van eventuele organische resten.

7 november | Pollenonderzoek

We hebben grote metalen ‘pollenbakken’ geslagen in de lagen van de wierde. In het lab onderzoeken we deze lagen op sporen van vegetatieresten, waaronder stuifmeelkorrels.

Onderzoek naar stuifmeelkorrels en resten van zaden (die komen uit andere grondmonsters) laten zien wat voor planten rondom de wierde groeiden en vertellen ons meer over de lokale veranderingen in het milieu.

4 november | Bemonstering kwelderlagen

De afgelopen week hebben we enkele lagen bemonsterd zodat deze later onderzocht kunnen worden. Dit zal ons meer kunnen vertellen over de datering van die lagen, hoe die lagen tot stand zijn gekomen en hoe de vegetatie rondom de wierde en in de regio eruit zag door de tijd heen. Op de foto zie je buisjes gezet in verschillende kwelderlagen onder de wierde. Sommige van die lagen zijn vertrapt door mensen. Door middel van de zogeheten OSL-datering kunnen de bemonsterde kwelderlagen worden gedateerd en daarmee hopelijk ook de eerste menselijke betreding van het gebied.

27 oktober | Houten restant van een paal

Bij het couperen van een paalspoor dat vlakbij een van de profielen werd aangetroffen kwamen we niet alleen de grondvulling tegen in het oude paalgat. Ook het houten restant van de onderkant van de paal troffen we daar aan. Tijdens de uitwerking zal een houtspecialist onderzoeken om wat voor soort hout het gaat.

Foto links: het gecoupeerde paalspoor. Foto rechts: het houten restant dat onderin de coupe werd aangetroffen.

24 oktober | Laatste putten afronden

Deze week zijn we bezig met de afronding van de aangelegde werkputten. Er worden dit jaar geen nieuwe putten meer gegraven. Het gaat vanaf nu vooral om profielen, bemonstering en controle. 

18 oktober | Paalsporen

Vandaag troffen we paalsporen aan van meerdere (opvolgende) huizen die op dezelfde plek hebben gestaan. Met het later afbreken van een huis zijn de palen weer uit de grond getrokken. Hout was schaars destijds, dus men was er zuinig op. Doordat de resterende paalgaten toen opgevuld zijn geraakt met grond van de oude vloerlagen zijn ze echter goed zichtbaar in de diepere grondlagen.

De drie diepste paalgaten waren tussen de 0,55 en 0,85 meter diep en lijken alle drie deel uitgemaakt te hebben van één gebouw.

17 oktober | Menselijke schedel

Vandaag troffen we stukjes van een menselijke schedel aan. De resten dateren vermoedelijk uit de eerste eeuwen v. Chr. Verder onderzoek helpt de mogelijke leeftijd en het geslacht van het individu te bepalen.

13 oktober | Klopsteen

Vandaag is deze steen van graniet gevonden, aan de rand van een waterput. Stenen kwamen vroeger niet voor op de kwelder. Hij is zo’n 2000 jaar geleden aangevoerd vanaf de hoge zandgronden naar het terpen- en wierdengebied om gebruikt te worden als klopsteen.

12 oktober | Terplagen in het profiel

Op de foto zie je het profiel aan de zuidkant van de wierde. We zien enkele terplagen die aan de flank van de wierde liggen met daarin twee kuilen die vermoedelijk uit de Romeinse tijd dateren. Onder de terplagen liggen de licht gekleurde kwelderlagen van de natuurlijke ondergrond.

11 oktober | Denarius 

Vandaag vonden we een denarius! Op de foto zie je de voor- en achterzijde van de zilveren munt, die stamt uit de Romeinse tijd. De munt zal voorzichtig schoongemaakt worden op ons depot.

10 oktober | Pit van sleedoorn

Vandaag troffen we een pitje van een sleedoorn aan uit de eerste eeuw n. Chr. Een heel bijzondere vondst omdat dit een plant is die niet kon groeien op de kwelder rondom de wierde.

7 oktober | Complete pot

Vandaag troffen we een forse archeologisch complete pot aan in de vulling van een waterput. Aanvankelijk leek het erop dat de pot compleet was. Na uitprepareren bleek dat de bodem ontbrak. Met deze pot kan de waterput waarin hij is gevonden gedateerd worden. Aan de hand van de randvorm kon namelijk bepaald worden dat het om een pot ging in de stijl van het zogeheten ‘Wierumaardewerk’.

Deze aardewerkstijl is kenmerkend voor de 1e eeuw n. Chr. en bleef in gebruik tot in de eerste helft van de 2e eeuw n. Chr. Dit betekent dat de waterput waarin deze pot is gevonden ook vrijwel zeker gedempt is in die periode. Altijd leuk om de week af te sluiten met een zo'n mooie vondst!

6 oktober | Spinsteen

Vandaag hebben onze archeologen een fraaie spinsteen aangetroffen. Dit mooie exemplaar is weer net even anders dan normaal: door de scherpe rand lijkt het net een klein potje.

5 oktober | Schoongemaakte fibula

Vandaag hebben we de fibula schoongemaakt. Wat een pareltje kwam eronder vandaan!

4 oktober | Geëmailleerde fibula

Vandaag vonden we een werkelijk schitterende geëmailleerde fibula. Deze schijffibula is aangetroffen in de waterput die gisteren aan het licht kwam! Morgen zal voorzichtig begonnen worden met het schoonmaken van dit pareltje!

3 oktober | Start van fase 2 van de opgraving

Na een lange periode van geen activiteiten aan de Munnikeweg kunnen we weer verder met onze opgraving.Op de eerste dag treffen we direct een grote waterput aan. Het kleurverschil tekent zich fraai af in het eerste vlak direct onder de bouwvoor. De put in het zuiden van de spoorwierde ligt dicht bij de in wp 9 aangetroffen waterput, waaruit een prachtige inheemse Romeinse hele pot met oren afkomstig is.